การศึกษา
-ขาดแคลนบุคคลกรครูอาจารย์
ศักยภาพของครูอาจารย์ไม่ได้รับการส่งเสริมพัฒนาและครูอาจารย์ไม่ได้สอนตามวุฒิการศึกษาที่จบมา

-สถานที่ศึกษาไม่ได้รับการพัฒนา ถูกทำลายมากกว่าการคงอยู่และฟื้นฟู

-ขาดแคลนสื่อการเรียนการสอนที่มีมาตรฐาน สื่อเทคโนโลยี เช่น คอมพิวเตอร์ เครื่องมือทดลองวิทยาศาสตร์ ฯลฯ

-ขาดทุนการศึกษา และการส่งเสริมให้เห็นความสำคัญของการศึกษาต่อ

-โอกาสทางการศึกษาในระดับมหาวิทยาลัยยังไม่เปิดกว้าง

-สถานศึกษาบางที่ไม่เปิดใจสนับสนุนเด็กนักเรียนทำกิจกรรมอื่นนอกจากการเรียน เพราะคิดแต่ว่าเด็กจะหนีเรียน ไปก่อการร้าย

(1)รัฐต้องจัดหาครูอาจารย์ที่จะมาสอนนักเรียนให้ตรงตามวุฒิการศึกษา

(2) รัฐต้องจัดหางบประมาณสนับสนุนให้กับโรงเรียนรัฐและเอกชนขนาดเล็ก
โรงเรียนสอนศาสนาขนาดเล็ก ในการพัฒนาโรงเรียนให้มีอุปกรณ์การเรียน
อุปกรณ์สาธารณูปโภคต่างๆให้ทั่วถึง

(3)รัฐต้องจัดสรรทุนการศึกษาให้ทั่วถึงโดยไม่แบ่งแยกชนชั้นและระบบเส้นสาย

(4)รัฐต้องจัดหาสถานที่และอาจารย์ผู้มีความรู้จัดการสอนให้กับนักเรียนที่จะศึกษาต่อให้ทั่วถึง

ครอบครัวและสังคม
(1)ครอบครัวขาดผู้นำ ปัญหาหย่าร้าง ปัญหาเด็กกำพร้า การไปมาหาสู่ญาติพี่น้องต่างพื้นที่ห่างเหินมากขึ้น

(2)เกิดความแตกแยกระหว่างคนไทยพุทธและคนไทยมุสลิม

(3)สังคมภายนอกไม่ยอมรับเด็กใน 3 จังหวัดชายแดนใต้ เช่น การศึกษาต่อ การสมัครงาน ฯลฯ

(4)สื่อนำเสนอข่าวเหตุการณ์พื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนใต้ในทางลบมากเกินไป

1)รัฐควรที่จะปราบปรามอย่างจริงจัง กำหนดโทษของผู้กระทำผิดให้ชัดเจนและเด็ดขาดหรือกำหนดโทษให้เท่ากับผู้ที่เสพยาบ้า

(2) รัฐและประชาชนในพื้นที่ต้องช่วยกันรณรงค์ประชาสัมพันธ์ถึงโทษภัยหรือผลกระทบ
ที่มีต่อร่างกาย และรัฐควรสนับสนุนให้มีการจัดกิจกรรมต่างๆให้กับเยาวชน เช่น กิจกรรมกีฬา ค่ายพัฒนาผู้นำ
เยาวชนอาสาพัฒนา เพื่อให้เยาวชนใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์

สิทธิและการมีส่วนร่วม

(1)ผู้ใหญ่ปิดกั้นการแสดงความคิดเห็นและโอกาสในการมีส่วนร่วมทางสังคมของเด็กและเยาวชน

(2)ผู้ใหญ่ยัดเยียดความคิด คิดแทนเด็ก ตัดสินแทนเด็ก โดยไม่มีการสอบถาม ไม่รับฟัง ถึงความต้องการว่าต้องการหรือไม่

(3)ผู้ใหญ่ดีแต่พูด ให้ความหวัง แต่แล้วก็ไม่เห็นมีอะไรดีขึ้นเลย

(4) สิทธิการคุ้มครองในกระบวนการยุติธรรม เช่น การเป็นพยาน เป็นผู้ต้องหายังไม่ได้กระทำอย่างเคร่งครัด
และตามกระบวนการข้อตกลงอนุสัญญาว่าด้วยเรื่องสิทธิเด็ก

(1)ผู้ใหญ่ต้องเปิดใจ เปิดหู เปิดตา เพื่อที่จะยอมรับความคิดเห็นของเด็กเยาวชน
เปิด โอกาสในการเรียนรู้ เปิดเวทีแสดงความคิดเห็น สนับสนุนการมีส่วนร่วม
ไม่ว่าจะผิดหรือถูกและพร้อมที่จะให้คำแนะนำเป็นที่ปรึกษาที่ดีให้กับเด็ก เยาวชน

(2) ผู้ใหญ่ต้องเลิกตัดสินว่าปัญหาสังคมเกิดขึ้นเพราะเด็กเยาวชน
ผู้ใหญ่ควรเอาใจเด็กมาใส่ใจตัวเองนึกถึงตอนที่ตนองเป็นเด็ก เช่น เทศกาลวันแห่งความรัก
ผู้ใหญ่กลับชอบคิดว่าเป็นวันที่เด็กเยาวชนมีเพศสัมพันธ์มากที่สุด ควรมองในด้านดีให้มากกว่าด้านลบ

(3) ผู้ใหญ่ต้องส่งเสริมสิทธิขั้นพื้นฐานที่เด็กเยาวชนจะได้รับ เช่น การศึกษาต้องทัดเทียมเหมือนส่วนกลาง
การสาธารณสุข การคุ้มครองเด็กเยาวชนในกระบวนการยุติธรรม ทั้งเป็นพยาน ผู้ต้องหา ผู้ต้องสงสัย
ต้องกระทำอย่างเคร่งครัดตามกระบวนการอนุสัญญาว่าด้วยเรื่องสิทธิเด็ก ต้องมีผู้ปกครอง นักจิตวิทยา นักสังคมสงเคราะห์ ฯลฯ

(4)รัฐต้องเล็งเห็นความสำคัญในการส่งเสริมการจัดตั้งกลุ่มเยาวชนในพื้นที่ หรือส่งเสริมกลุ่มเยาวชนที่จัดตั้งมานาน
และทำงานเพื่อสังคมมานาน ต้องได้รับงบประมาณในการทำกิจกรรมเพื่อเป็นพลังผลักดันในการพัฒนาสังคมต่อไป

ทั้งนี้ ข้อเสนอของพวกเราทั้งหมด เราไม่ต้องการให้รัฐบาลและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องรับฟังแล้วร่วมรู้สึก
หรือเห็นพ้องต้องกันกับเราเพียงอย่างเดียว หรือรับรู้แล้วก็เพิกเฉยเหมือนที่ผ่านมา
แต่พวกเราต้องการให้เกิดการปฏิบัติอย่างจริงจังและเห็นผลเสียที ช่วยหยุดและเยียวยาความสูญเสียของพวกเราด้วยเถิด

ขอขอบพระคุณเป็นอย่างสูง